Ja, een school in de gevangenis. Dat lees je goed. Het is me niet eenmalig met verbazing gevraagd: 'Geef jij les in de gevangenis? En komen ze naar school dan? Waar staat die school?' In de justitiële jeugdinrichting verblijven jongeren die om strafrechtelijke redenen zijn opgenomen voor een preventieve hechtenis, nachtdetentie, jeugddetentie of de PIJ-maatregel: plaatsing in een inrichting voor jeugdigen (jeugd-TBS). De leeftijd van de jongeren ligt tussen de 12 en de 23 jaar met een uitloop tot ca. 27 jaar in geval van verlenging(en) van de PIJ-maatregel.
Zinvolle dagbesteding
Jeugdigen in een justitiële jeugdinrichting zijn niet alleen kwetsbaar, maar staan ook nog aan het begin van hun leven. Hier liggen kansen. Het is daarom belangrijk om tijdens hun verblijf, naast behandelingen voor trauma, psyche en gedrag, ook te werken aan opvoeding en ontwikkeling. Om met succes te kunnen werken aan de aanpak van problemen is een zinvol dagprogramma in een zo veilig mogelijk pedagogisch klimaat een vereiste. Daarom krijgt iedere jongere passende dagbesteding. Voor een aantal jongeren (die bijvoorbeeld met veel psychische problematiek kampen en eerst nog daarop focussen) begint dit met behulp van de afdeling VTV (Vrijetijdsbesteding, Thuishulp en Vormingsactiviteiten) waarbij de jongeren creatieve en sportieve activiteiten krijgen aangeboden en ze leren huishoudelijke taken te verrichten (zoals koken). Voor het grootste gedeelte van de jeugdigen geldt echter onderwijs als zinvolle dagbesteding.
Leerplicht tot 18 jaar
De leerplicht geldt tot minimaal de leeftijd van 16 jaar. Is er na die leeftijd nog geen startkwalificatie zoals een havo, vwo, mbo2 of hoger, dan is een jeugdige leerplichtig tot 18 jaar. Binnen een justitiële jeugdinrichting verblijven veelal jongeren met een belaste voorgeschiedenis. Dit maakt dat velen zelfs geen middelbare school hebben afgerond. Dit kan door verschillende oorzaken, zoals: een instabiele thuissituatie met veel verzuim, gedragsproblematiek die geleid heeft tot schorsing, psychische problematiek of een combinatie ervan. Soms hebben zij wel op school gezeten maar is door alle stress van de situatie waarin zij zich bevonden een leerproces gestagneerd omdat het lijf op een overlevingsstand stond en de prioriteit bij de dag doorkomen lag. Dit maakt dat veel jeugdigen tot 18 jaar binnen de inrichting sowieso al leerplichtig zijn. Dit staat dus nog los van de verplichting tot een zinvolle dagbesteding.
Hoe ziet de school eruit?
Binnen de jeugdinrichting bevindt zich tevens de school. Gewoon in hetzelfde gebouw, op een andere etage. Dat heeft ook voordelen: jeugdigen hoeven niet door weer en wind naar school te fietsen. De lijnen met de leefgroepen zijn kort dus er kan snel geschakeld worden met elkaar. De klaslokalen zijn gelijkend aan andere scholen maar kaler. De lokalen zijn zo gezegd 'hufterproof' ingericht. In elke lokaal bevindt zich ook, in tegenstelling tot een reguliere school, een statisch alarm voor noodsituaties. Verder is er geen vrije toegang tot het internet. Als er op het internet gewerkt wordt dan is dit in een afgebakende omgeving op de tablet.
Welke mogelijkheden zijn er binnen de school?
De jeugdigen starten in hun eerste 6 weken van hun verblijf in een basisklas. In de basisklas maken de jeugdigen kennis met de school, de regels en de docenten. Dit doen zij door middel van een uitgebreid en gevarieerd vakkenpakket. Zo kunnen de docenten zich een beeld vormen van de leerling (zowel cognitief als qua gedrag, maar meestal op het gebied van gedrag omdat de jeugdigen in deze weken soms nog niet heel erg open staan voor onderwijs; ze moeten eerst 'landen' en wennen aan hun verblijf in de inrichting).
Na de basisklas schuiven de leerlingen door naar een oriëntatieklas. In deze klas wordt een beter beeld gevormd van de helpende en belemmerende factoren in het leerproces van de jeugdigen. Daarna kunnen zij doorstromen naar een leerlijn. In de leerlijn wordt gewerkt aan een mbo1 of mbo2 opleiding. Als dit niet haalbaar is omdat bijvoorbeeld de basisschool niet is afgerond, dan focussen we op wat wel lukt en bouwen we dit verder uit. Daarnaast beschikt de school over een VO-klas (voortgezet onderwijs) waar het vmbo / mavo / havo of vwo diploma behaald kan worden middels staatsexamens (of deelcertificaten). Ook is er een ET-klas (externe trajecten). Daar waar scholen buiten de inrichting de mogelijkheid bieden om op afstand de opleiding binnen de inrichting te kunnen voltooien wordt een samenwerking gerealiseerd. Voor jongeren die al een diploma hebben of die als uitstroomprofiel 'arbeid' hebben, is er ook nog het arbeidstrainingscentrum waar jeugdigen getraind worden op de werknemersvaardigheden. Jeugdigen die te kort verblijven om toe te werken naar een volledig diploma krijgen de kans aangeboden om IVIO-certificaten te behalen (dit toont het niveau aan in een bepaald vakgebied zoals Nederlands, Rekenen of Engels) en er worden cursussen zoals Fitvak (voor sport- en beweegbedrijf) en VCA (veilig en gezond werken - veelal gevraagd in technische beroepen) aangeboden. Langverblijvers werken toe naar een verlof en dit biedt kansen voor een stageplek of een toekomstige baan waarmee zij hun opleiding tot afronding kunnen brengen. Voor wie die mogelijkheid er niet is, zijn er een beperkt aantal interne stages zoals in het magazijn of in de personeelskantine. Jeugdigen verblijvend op een very intensive care afdeling (VIC) werken vooral aan hun psychische problematiek en leren omgaan met de prikkels van een schooldag. Zij krijgen les in een dagbestedingsklas, met voornamelijk jeugdigen van hun eigen leefgroep om de rust te bewaren. Zij kunnen uiteindelijk in aanmerking komen voor de diverse diploma's wanneer zij stabiel genoeg zijn en tot die tijd bouwen zij een portfolio op waarmee zij in aanmerking komen voor een certificaat.
Iedereen een kans
De inzet en motivatie per jeugdige verschilt. Om die reden wordt er veel maatwerk aangeboden, zijn de klassen klein zodat er veel individuele aandacht is en wordt er nauw samengewerkt tussen het onderwijs en de leefgroep. Therapieën gaan altijd voor op alles. Daarna volgt zinvolle dagbesteding. Hierin zit soms enige dwang, maar over het algemeen kiezen de jeugdigen zelf voor onderwijs. Het is een manier om even weg te zijn van de groep of hun kamer, om andere jeugdigen te ontmoeten en even de gedachten te verzetten.
Binnen het onderwijs wordt rekening gehouden met individuele problematiek en worden jongeren continu aangemoedigd om de goede dingen te doen. De school richt zich niet zozeer op eindresultaten, maar vooral op de succesmomenten op de weg daarnaartoe. Pas wanneer een jeugdige een gevoel van competentie begint te ervaren door al die kleine succesmomenten en het zelfvertrouwen opbouwt, kan worden toegewerkt naar het aansturen op te behalen eindresultaten. Menig jeugdige heeft al vol trots de inrichting verlaten met een diploma op zak. Ook bij een voortijdig, aankomend vertrek houdt onze school, samen met de inrichting, de vinger aan de pols bij het vinden van een school buiten om de opleiding af te ronden, of helpt bij het vinden van een baan om de kans op succes bij terugkeer in de maatschappij te vergroten. Daarnaast blijft onze school zich ontwikkelen en inzetten om kansen uit te breiden zodat de gedetineerde jeugdigen zoveel mogelijk haalbare kansen aangereikt krijgen en hopelijk een betekenisvolle toekomst, die ze eerder vaak niet voor zich zagen, tegemoet gaan.
Reactie plaatsen
Reacties